Bu yazıda neler öğreneceğiz?
- Yatırım nedir?
- Nasıl yatırım yapılır?
- Yatırım yapmak için ne kadar paraya ihtiyacım var?
- Diğer finansal yatırım araçları nelerdir?
- Hisse senedi nasıl alınır?
- Borsaya nasıl yatırım yapabilirim?
🧐 Yatırım Nedir?
Az önce de sözünü ettiğimiz gibi açıklamaya önce tasarruftan başlamamız gerek. Tasarruf, en basit haliyle, temel ihtiyaçlar karşılandıktan sonra insanların ellerinde kalan parayı harcamadan saklaması olarak tanımlanabilir. Yatırım ise tasarruf ile birikimi yapılan paranın gelir veya kâr elde etmek için büyütülmeye çalışılmasıdır.
Yani, temelde gelir elde etmek için mevcut paramızı bir araca ya da ürüne yatırarak kullandığımız işlemler bütününe genel olarak yatırım diyebiliriz.
Yatırım yapmak için elimizde iki adet önemli araç bulunur:
- Hisse Senedi: Bir şirkette belli bir mülkiyet payını temsil eder. Yani o şirketin bir parçasına sahip olunduğunu gösterir. Bu araca yatırım yapıldığında ‘direkt olarak’ şirkete de ortak olunur.
- Borsa Yatırım Fonu: Karışık meyve tabağı gibi düşünebilirsin. Bir çok sayıda hisse senedine, değerli madene, emtia veya sektöre aynı anda yatırım yapabilmeni sağlar. Örneğin, elektrikli araç sektörü yatırım fonunu alırsan, sektörde bulunan onlarca hisse senedine tek bir fon aracılığıyla kolayca yatırım yapmış olursun.
Peki, bu araçları kullanarak nasıl yatırım yapabiliriz?
🧑🚀 Nasıl Yatırım Yapmalıyım?
Öncelikle yatırım hedefini, beklentilerini ve risk algını belirlemen gerekiyor. Neden yatırım yapıyorsun? Hedefin nedir? Ne kadar risk alabilirsin? Ne kadarlık bir süreyle yatırım hedefine ulaşmak istiyorsun? gibi bir takım soruların cevabını vermen gerekir.
Bu sorulara verdiğin cevaplara göre kendine özel yatırım yolunu çizebilirsin. Herkesin yatırım yolu farklı olduğu için birden fazla yatırım çeşidi vardır.
Önce uzunluklarına göre yatırım türlerini inceleyelim 👇
⏲ Kısa Vadeli Yatırım
Yatırım yapmaya başlamak için önce bir tutar belirlemen gerekir. Sonrasında hedefe en uygun yatırım aracına karar vermelisin. Unutma, herkesin hedefleri ve yatırım planı farklıdır.
- Önemli! Kısa vadede borsada çok sert yükseliş ve düşüşler olabilir. Dolayısıyla vadeyi ne kadar kısa tutarsan riskin de o kadar artar. Örneğin, Facebook hisseleri bir ayda 30% değer kaybederken, uzun dönemde değerleri 10 katına kadar çıkmıştı.
Eğer kendine harçlık çıkarmak, aylık giderlerini karşılamak, beğendiğin telefonu almak gibi hedeflerin varsa, bu “kısa vadeli” hedeflerin olduğunu gösterir. Kısa vadeli yatırım, genellikle “1 ila 3 sene”lik yatırım olmalı ve en az 3 sene boyunca ihtiyaç duymayacağın miktarlarla yapılmalı.
- Örnek: 2021’in başında elimizdeki 5 bin lira ile yeni iPhone 11’i alamazdık. Kısa vadeli hedefimizi iPhone 11 almak olarak belirleyip, Apple hisselerine yatırım yapsaydık, 5 bin liramız sene sonunda 11.500 liraya yükselirdi. Böylece tüm zamlara rağmen hem iPhone 11 alırdık hem de cebimizde 1.500 TL’miz kalırdı.
⏳ Orta Vadeli Yatırım
Orta vadeli hedeflerin ise kısa vadeye göre daha büyük olabilir. Önündeki 3-10 senelik zaman zarfında hayalindeki arabayı satın almak, yeni bir iş kurmak veya ev almak gibi hedeflerin olabilir.
Öte yandan “orta vadeli” yatırımlar herkes için aynı olmayabilir. Sahip olunan tasarruf miktarına göre kimisi için araba satın almak “orta vadeli” bir hedef olurken, kimisi için de “uzun vadeli” bir hedef sayılabilir. Bu yüzden tasarruf miktarına göre bu kararı senin vermen gerekir.
- Örnek: 2015’in sonunda orta vadeli bir yatırım planı hazırlayarak, kiradan ayrılıp kendi evimize yerleşmek istediğimizi düşünelim. 2015 sonunda Broadcom şirketine yapacağımız 50 bin liralık yatırımımız sonucunda, her yıl aldığımız temettülerle tekrardan yatırım yaptığımızda, 2021’in sonunda 2 milyon TL’ye yakın bir miktara ulaşmış olurduk.
7 senelik bu yatırım planına sadık kalmamızın ödülü, hem hisse senedinden hem temettüden hem de dolardan kazanarak kendi evimize sahip olmak olurdu.
🗓 Uzun Vadeli Yatırım
Uzun vadeli yatırım, nihai yatırım planıdır. 10 yıldan fazla sürecek bu yatırım planının süresi, ancak hedeflerimiz gerçekleştiğinde sonlanır. Uzun vadeli hedefler arasında finansal özgürlüğümüze ulaşarak erken emekli olmak olabilir.
Uzun vadeli yatırım yaparken, kısa vadeli inişlere veya çıkışlara bakmadan yatırım yapmak hedeflerimizle daha uyumludur. Çünkü kısa vadeli düşüşler bizi hedeflerimizden uzaklaştırmayacağı gibi kısa vadeli yükselişler de hedeflerimize yaklaştırmaz.
Uzun vadeli yatırım planlarında tasarruflarımızı çok uzun bir süre boyunca yatırıma ayıracağımız için, yatırıma ayırdığımız tutar önümüzdeki 10-15 sene boyunca ihtiyaç duymayacağımız boyutta olmalıdır.
- Örnek: Bundan 13 yıl önce, uzun vadeli bir yatırım planı olarak Microsoft’un hissesine yatırım yaptığımızı düşünelim. Kısa vadeli yükselişlerde ve düşüşlerde elimizdeki hisseleri satmadan yatırım planımıza sadık kaldığımız bir senaryoda, 19-20 dolar aralığından aldığımız hisse senetlerinin değeri TL bazında 133 katına çıkmış olacaktı.
- Bu ise 10 bin TL’nin 1,33 milyon TL, 100 bin TL’nin ise 13,3 milyon TL olması anlamına gelir.
Yatırım planlarını öğrendiğimize göre, şimdi de yatırım stratejilerini ve son bölümümüzde de bu stratejilerde bulunan hisse senetlerini tanıyalım 👇
🚀 Büyüme Yatırımı
Getiri ve Risk: Yüksek getiri ve yüksek risk potansiyeli.
Yatırım Süresi: Kısa zaman içerisinde çok kazandırıp, kaybettirebilir.
Çok hızlı büyüyen, görece daha küçük şirketlere yatırım yapılan bir stratejidir. Geleceğin Tesla’sı, Apple’ı veya Google’ı olacağı düşünülen şirketlere yatırım yapılır.
Uzun vadeli bir yatırım stratejisi olsa da, kısa vade de büyüme hisseleri çok sert yükselişlerde gerçekleştirerek yatırımcılarına kazandırabilirler. Değer hisselerine oranla görece daha yüksek riske sahiptirler.
💰 Temettü Yatırımı
Getiri ve Risk: Karşılaştırmalı olarak daha düşük riskli bir yatırımdır.
Yatırım Süresi: Uzun vadeli bir yatırım olsa da, sonuçları hemen görülebilir. Temettülerin katlanarak büyümesi ile temettü emekliliği hedeflenir.
Temettü yatırımcılığı; diğer yatırım stratejilerinden farklı olarak, yatırım yapılan şirketlerin kârına ortak olmayı, böylece düzenli ve pasif gelir elde etmeyi hedefler. Günlük al-sat işlemlerinden farklı olarak yatırımcılar, temettü yatırımlarına bağlı olarak aylık, çeyreklik, 6 ayda bir veya yıllık olarak şirketlerin kârlarından pay alır.
Temettü yatırımcılığını, kıtalar arası uzun bir uçak yolculuğu gibi düşünebiliriz. Arkadaşımızın evine gider gibi hazırlıksız bir şekilde çıkarsak bu yolculuğa, işler planladığımız gibi gitmeyebilir. Nelere ihtiyacımız olacağını iyi hesaplamalı, uzun bir yolculuk olacağı için kısa vadeli değil, uzun vadeli düşünmeliyiz.
💎 Değer Yatırımı
Getiri ve Risk: Görece daha düşük riske ve getiriye sahip.
Yatırım Süresi: Beklenen yüksek getiri için uzun vadeli bir bekleyiş vardır.
Bu modeli tercih eden yatırımcılar, hisselerinin hak ettikleri değerlerin altında işlem gördüğünü düşündükleri şirketlere yatırım yapmaya çalışırlar. Eğer bir şirketin hisse senedinin hak ettiğinden çok daha düşük bir fiyata sahip olduğu düşünülüyorsa, değer yatırımcıları bu hisseyle ilgilenir.
Uzun vadeli bir yatırım stratejidir. Görece olarak birçok hisse senedine oranla daha düşük riske sahiptir.
👑 Birinci Sınıf Hisse Yatırımı
Getiri ve Risk: Uzun vadede görece en düşük riske sahip şirketlerdir. Düzenli bir büyüme ve getiriye sahiptirler.
Yatırım Süresi: Yatırımcının hedeflediği miktara göre hem uzun vadeli hemde kısa vadeli bir yatırım olabilir.
İngilizcesi “Blue-Chip” olan bu hisse senetlerini, birinci sınıf veya en iyi kalite hisse senetleri olarak düşünebiliriz. Apple, Microsoft, Google ve Amazon gibi dünyanın en büyük şirketleri bu hisse senedi grubu içerisinde yer alır. Köklü geçmişleri ve finansal güçleri nedeniyle diğer hisselere kıyasla görece daha düşük riske sahiptirler.
Dünyanın neredeyse her yerine nüfuz etmiş iş modelleri ile bir dünya devi konumunda olan bu şirketler, ürünlerini kullandığı ve bildiği şirketlere yatırım yapmak isteyen kişilerin tercihleri arasındadır. Araştırmak için zamanı olmayan ve düşük riskle olabildiğince çok kazanç sağlamak hedefleyen yatırımcılar genellikle bu hisse senetlerini tercih eder.
Yatırım kariyerinde şimdiden başarılar dileriz!